|
|
Overal in Europa herovert het water meer en meer de stadscentra.
Het water opnieuw in de stad brengen, staat op vele plaatsen bovenaan de politieke
agenda. Herinrichting en (her) waardering van de waterlopen, ontwikkeling van activiteiten
op en langs het water …: de stad richt haar blik naar het water en speelt de aanwezigheid
van waterlopen als troef uit! Aan oude loskades verschijnen luxeappartementen, overwelfde
grachten en vlieten blinken weer in de zon.
Steden ontstonden in een ver verleden veelal aan een rivier. Ze groeiden organisch
rond de kronkelende rivier, vaak zelfs aan een samenvloeiing van twee rivieren. Maar
door de watervervuiling en de regelmatige overstromingen bekoelde de liefde tussen beide
snel. De oorspronkelijke stedelijke navelstreng verdween geleidelijk uit het stadsbeeld.
Nu worden talrijke initiatieven ondernomen om de integratie van waterlopen en stad te
bevorderen. Steden doen dit vanuit verschillende actuele thema's zoals watermanagement,
mobiliteit, ecologie, toerisme, stedelijke economie en cultureel erfgoed.
Enkele steden in actie:
In Leuven wil men de Dijle weer zichtbaar maken in het stadsbeeld.
'De Dijle levend door Leuven' is nu een uitgangspunt bij elk stedenbouwkundig project.
-
De Dijleterrassen ter vervanging van de loodrechte muren die aan de kant van de Dirk
Boutslaan de rivier van de stad scheidden, zijn recent afgewerkt.
- De Vaartkom zal grondig veranderen naar een nieuw levendig stedelijk centrum aan
een uniek waterfront met aansluiting op grotere landschappelijke gehelen.
- De Voer, een zijrivier van de Dijle, zal in de toekomst opnieuw in
het straatbeeld opduiken.
Op de website van de stad Leuven is veel info beschikbaar over de Dijleterrassen,
het openleggen van de Voer, het project rond de Vaartkom, ….
Om wateroverlast in de binnenstad tegen te gaan zorgde de
Vlaamse Milieumaatschappij
stroomopwaarts voor heel wat extra opvangcapaciteit in het natuurlijk overstromingsgebied
de Doode Bemde in Neerijse en een wachtbekken in Egenhoven.
In Diest zal men met het project 'Diest en Demer' de
Demer meer in het stadszicht betrekken, zonder gevaar voor overstromingen en met helder
water, zonder geurhinder. Diest en de
Vlaamse Milieumaatschappij willen de bewoners
van Diest zo vroeg mogelijk betrekken bij de opmaak van de plannen om er voor het definitieve plan ten volle
rekening mee te houden.
In het Denderbekken trachten steden als Geraardsbergen,
Aalst en Dendermonde het water dichter bij hun stad en zijn inwoners te brengen.
- In Geraardsbergen geeft de nieuwe esplanade langs de Dender fietsers en
wandelaars die de stad via het jaagpad binnenkomen zin om het centrum te verkennen.
- In Aalst wordt de stationsomgeving verfraaid. Hierbij neemt de integratie van de
Dender in de stad een belangrijke plaats in. Via
www.projectASO.be
blijf je op de hoogte.
- In Dendermonde is er het project 'De Dender loopt' met de bedoeling de Oude Dender
te herwaarderen. Waterwegen en Zeekanaal NV bouwde in dat kader al de nieuwe Vlasmarktbrug
en renoveerde ook het Oud Sas.
Meer info
De oorsprong van Gent ligt aan de samenvloeiing van Leie en
Schelde. Sinds de 19de eeuw, een periode van ziekte en epidemieën, keerde men de blik af
van het water, een open riool die moest overwelfd of gedempt worden. In de jaren 1960 werd
de Ringvaart om Gent aangelegd: de scheepvaart moest niet meer door het stadscentrum varen,
bruggen roestten vast. Begin de jaren '90 groeide de bewustwording van een duurzaam stedelijk
waterbeheer, rekening houdende met de verschillende aspecten als waterbeheersing, zuivering,
gebruik
van regenwater, groenassen (ecologie). Waterlopen werden geherwaardeerd met aandacht voor
de historische monumenten en de belevingswaarde van water (verlaagde kaaien zoals Korenlei
en Graslei, jaagpaden om te wandelen langs en op het water, …).
Vandaag staan in Gent verschillende projecten op stapel.
- Met het
project Oude Dokken wil het stadsbestuur een nieuw stadsdeel aan het
water creëren.
- Met het
project De Nieuwe Voorhaven wil de Stad Gent de oude beschermde industriële
site rondom de oude havenloodsen aan het Voorhavendok herontwikkelen
- De Nederschelde,
die in 1885 is gedempt, wordt weer opengelegd om de historische
samenloop van de Leie en Schelde te herstellen. Aan de samenvloeiing van de Leie en
Schelde is een moderne jachthaven aangelegd, Portus Ganda, die een belangrijke
recreatieve en toeristische troef voor de stad betekent.
In het kader van het project Seine-Schelde wordt de Leie aangepast waardoor de verbinding tussen de haven van Antwerpen en het bekken van Parijs toegankelijk wordt voor containerschepen en schepen tot 1350 ton.
- In Kortrijk wordt in dat kader de doortocht van de
Leie door de stad aangepast: verbreding, gabarietaanpassing, nieuwe bruggen, …
Maar tegelijk wil men ook hier het gebruik van de waterkant opwaarderen.
Momenteel is de kleurrijke Diksmuidekaai naast de Sint-Amandstoren de eerste van
een reeks heraangelegde kaaien Toparchitecten met een internationale reputatie krijgen
daarbij een belangrijke inbreng.
Plannen zijn er verder om in het centrum van de stad, in de omgeving van de Broeltorens,
met verlaagde Leie-oevers het water dichterbij te brengen en de historische band tussen de
publieke ruimte en haar omgeving te herstellen. De omgeving van de Oude Leie-arm zal
aan de zuidelijke oever heringericht worden ten gunste van wandelaars, fietsers en
toeristen. Tegelijk wordt de woonfunctie er opgewaardeerd en worden steigers voor de
pleziervaart aangelegd. Er zijn plannen voor een stadsstrand aan de Leie ten noorden
van het Eiland.
Meer info
- In Deinze wordt het kerkplein opnieuw ingericht waardoor het plein
weer duidelijker verbonden zal worden met de O.L.-Vrouwkerk en de Leie.
De rol van de Leiedam zal toenemen, onder andere door de herbestemming van de Molens. Door het
jaagpad langs de Leie van Astene tot aan het Kerkplein zullen fietsers en voetgangers op een
aangename en veilige manier het centrum kunnen bereiken. De vernieuwde kade zal Deinze ook
aantrekkelijker maken voor pleziervaart.
De Leieoever wordt een brede groene boord, een mooie verbinding tussen het centrum en de Brielmeersen voor voetgangers en fietsers.
Meer info
In Antwerpen moet de waterkering hoger in het kader van de strijd tegen overstromingen als onderdeel van het Sigmaplan. De stad koestert ambitieuze plannen om de Scheldekaaien en de ruime omgeving ervan opnieuw aan te leggen. Nu liggen die er vaak verlaten en troosteloos bij. In de toekomst moeten ze uitgroeien tot een aangename verblijfsplaats die de band tussen stad en Schelde herstelt.
Meer info
In Mechelen verbindt een vlottende wandelesplanade op de linkeroever van de Binnen-Dijle de jachthaven met het centrum van de stad. Het voormalige brouwerijcomplex Lamot aan de Dijle werd grondig gerenoveerd tot een congres- en erfgoedcentrum met een grand café; een voetgangersbrug verbindt de nieuwe ontmoetingsplaats met de Vismarkt, het kloppende hart van de stad.
De Melaan, in 1913 gedempt als een van de laatste vlieten in het toenmalige Mechelen, werd terug opengelegd.
Meer info
Aan de samenvloeiing van de Grote en de Kleine Nete groeide Lier.
Om de relatie met de Nete te herstellen worden op het Felix Timmermansplein de kaaimuren verlaagd
om een echt Nete-effect te creëren.
Meer info
In Hasselt is 'De Blauwe Boulevard' een Bijzonder Plan van Aanleg (BPA) dat de zone rond de kanaalkom transformeert tot een stedelijk gebied met zowel woon-, handels-, kantoor- als dienstenfuncties. Het belangrijkste element in de open ruimtestructuur van dat plan is de kanaalkom die vanaf het Albertkanaal tot aan de binnenstad reikt. De oevers van de kanaalkom worden promenades langs het water en blijven op die manier publiek domein.
Hasselt is ontstaan aan de Demer, maar van die historische binding met de rivier is nagenoeg niets meer over. Het BPA van de Blauwe Boulevard wil de groene oevers opnieuw zichtbaar maken en voorziet daarom een water- en groengebied tussen de grote ring en de kanaalkomzone.
Meer info
De historische binnenstad van Brugge staat wereldwijd bekend als
het 'Venetië van het Noorden'. Men zegt wel eens dat je deze stad van steen en water niet écht
hebt bezocht als je geen boottochtje op de beroemde reien hebt gemaakt.
Deze reitjes of grachten zijn meestal onderdelen van de oorspronkelijke rivier 'de Reie' en haar
bijriviertjes. De rivier, die in de Middeleeuwen werd gekanaliseerd, kwam de stad binnen langs
het Minnewater. Het Minnewater was vroeger de aanlegplaats voor de barges of trekschuiten die
een regelmatige verbinding tussen Brugge en Gent garandeerden. Vandaag is het de romantische plek
bij uitstek.
Het Brugse waternet heeft in de loop van de geschiedenis vele veranderingen ondergaan.
Het meest ingrijpend waren de dempingen: de gracht werd dichtgegooid en in de plaats kwam er
een straat of huizenrij. Een mooi voorbeeld daarvan is de Kraanrei, die van het Jan Van Eyckplein
naar de Markt liep. Waar nu het Postkantoor en het Provinciaal Hof staan, liep vroeger de Kraanrei
tot aan de Waterhalle. Hier konden, tot in de 16de eeuw, kleinere schepen hun goederen laden en
lossen. In tegenstelling tot de Kraanrei bleven de meeste andere grachten gelukkig gespaard
van demping. Dat had vooral te maken met… de armoede van Brugge in de 19de eeuw.
Toch waren de reien vroeger lang niet zo romantisch en pittoresk als nu. Nauwelijks 30 jaar
geleden verspreidden de reien 's zomers in de binnenstad een ondraaglijke stank. Ze deden namelijk
dienst als open riolen. In de jaren '70 is men dan begonnen met het saneren van de grachten.
Ingekokerde en toegeslibde delen van de reien werden met groot materiaal uitgezogen en gereinigd.
Het water in de grachten is nu ongeveer 2 meter diep en er zijn 43 bruggen.
Boom renoveerde de Kaai aan de Rupel tot een prachtige esplanade waardoor de stad haar blik meer naar de rivier richt, sterk gewaardeerd door fietsers en wandelaars.
Meer info
De werkgroep Water in de Stad van Grenzeloze Schelde organiseerde in het verleden al een aantal
studiedagen rond de concrete stand van zaken en de planning rond waterlopen in historische steden
in Vlaanderen. Vaak werkte de Milieuboot hieraan mee.
De presentaties en beeldverslagen kan je nog altijd bekijken op
www.gs-esf.be/NL/GS-werkgroep_WidS_verslagen.htm.
In het najaar 2011 organiseert Grenzeloze Schelde o.a. een studiedag rond Water in de stad Diest.
Meer info volgt binnenkort op
www.grenzelozeschelde.org.
|
